دانشگاه پیام نور
واحد پرند
موضوع پایان نامه :
بررسي ارتباط بين مولفه‌هاي محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار
منطقه 4 تهران
استاد :
سرکار خانم حسینی
تیرماه 1391
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی گردد
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود می باشد)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
عنوان صفحه
تعريف مفاهيم و اصطلاحات پژوهش (عملیاتی و مفهومی) 9
مدل بيماري رواني و سلامت عمومی.. 18
رويکردهاي مختلف روانشناسي و سلامت عمومی.. 21
الف) رويکرد روان تحليل‌گري.. 21
بخش دوم : خانواده و محیط خانواده 23
خانواده و اهمیت آن در نظریه های روان شناختی.. 23
تأثير خانواده بر رشد شخصيت… 25
تأثير محيط‌هاي ارتباطي خانواده بر رفتار اعضای خانواده 32
تأثیر سلامت عمومی در ثبات خانواده 39
عوامل خانوادگی موثر در سلامت عمومی.. 40
شیوه‌های ارتباطی موجود در خانواده 40
مهارتهای زندگی اعضای خانواده و تأثیر آن در سلامت عمومی خانواده 40
اقتصاد خانواده و تأثیر آن در سلامت عمومی خانواده 41
ازدواجهای مناسب در تامین سلامت عمومی خانواده 42
بخش سوم: مروري بر تحقيقات انجام شده 42
ابزار اندازه‌گيري و روش گردآوري دادهها 47
الف) پرسشنامه سلامت عمومي گلد برگ… 47
شيوه نمره‌گذاري پرسشنامه گلدبرگ… 47
روايي و پايايي پرسشنامه سلامت عمومي.. 48
روايي و پايايي مقیاس محیط خانواده 52
روش هاي آماري تجزيه و تحليل داده ها 54
فصل چهارم تجزيه و تحليل داده ها 55
فصل پنجم نتيجه گيري و پيشنهادها 77
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول 1-2: ابعاد سلامت روان شناختی و اجتماعي.. 16
جدول 1-3: ضريب پايايي پرسشنامه سلامت عمومي و مولفه هاي آن.. 50
جدول 2-3: ضريب پايايي مقیاس محیط خانواده و مؤلفههاي آن.. 53
جدول 1-4: شاخصهاي آمار توصيفي پرسشنامه محيط خانواده 57
جدول 2-4: شاخصهاي آمار توصيفي خرده مقياسها و نمره کل پرسشنامه سلامت عمومي(GHQ) 59
جدول 3-4: همبستگي بين نمره کل سلامت عمومي با خرده مقياسهاي محيط خانواده 63
جدول 4-4: رگرسيون چندگانه بين متغيرهاي کليه پيش بين با سلامت عمومی.. 67
جدول 5-4: رگرسيون چندگانه بين متغيرهاي پيش بين معنادار با سلامت عمومی.. 69
جدول 4-6: همبستگي بين خرده مقياسهاي سلامت عمومي با خرده مقياسهاي محيط خانواده 71
جدول 7-4: نتايج تحليل رگرسيون با روش Enter به تفکيک هر کدام از خرده مقياسهاي سلامت عمومی 73
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار 1-4: مقايسه ميانگين هاي خرده مقياس هاي محيط خانواده 58
نمودار 2-4: مقايسه ميانگين هاي خرده مقياس هاي سلامت عمومي.. 60
تحقيق حاضر تحت عنوان «مطالعه ارتباط بین مولفه‌هاي محیط خانواده با سلامت عمومی زنان باردار» صورت گرفته می باشد، لذا هدف اصلي تحقيق مطالعه ارتباط مذکور بوده می باشد. همچنين مانند اهداف فرعي تحقيق نيز مي توان به مطالعه ارتباط بین مؤلفههای محیط خانواده با سلامت عمومی، و همچنین مطالعه ارتباط مؤلفههای محیط خانواده با مؤلفه های سلامت عمومی تصریح نمود.
در اين پژوهش محقق درصدد آزمون این فرضیه اصلی بود که بین محیط خانواده و سلامت عمومی زنان باردار ارتباط هست. با در نظر داشتن اینکه محیط خانواده دارای 10 مؤلفه می باشد محقق به مطالعه این ارتباط به تفکیک هر مؤلفه پرداخته می باشد. همچنین با در نظر داشتن اینکه پرسشنامه سلامت عمومی نیز دارای چهار مؤلفه می باشد محقق در نهایت به عنوان یافته های جنبی پژوهش به مطالعه ارتباط مؤلفه های محیط خانواده با هر یک از مؤلفه های سلامت عمومی پرداخته می باشد.
اين تحقيق از نظر موضوعي و مکاني پيرامون وضعيت سلامت عمومی زنان باردار متأثر از محیط خانواده در منطقه 4 شهر تهران انجام گردید.
از نظر روش، نيز تحقيق از نوع تحقيق همبستگی– رگرسیونی بود، زیرا که محقق اولاً در صدد یافتن روابط معنادار بین متغیرها و مؤلفه های درگیر در پژوهش بوده و ثانیاً در پی یافتن اینکه کدامیک از مؤلفه های محیط خانواده، سلامت عمومی زنان باردار را بیشتر تبیین می کنند.
جامعه تحقيق را تعدادی از زنان باردار منطقه 4تهران شکیل می دهد. با در نظر داشتن نوع طرح تحقيق مورد بهره گیری، محقق صرفاً 60 نفر را به گونه تصادفي ساده انتخاب کرده و جزو نمونه تحقيق در نظر گرفته می باشد.
به مقصود جمع آوري اطلاعات مورد نياز از پرسشنامه محیط خانواده 60 سؤالی (موس و موس) و پرسشنامه سلامت عمومي گلدبرگ و هيلر(فرم 28 سوالي) بهره گیری گردید. گرچه ابزارهاي مورد بهره گیری با در نظر داشتن شواهد موجود، از روايي و پايايي کافي برخوردار هستند ولي در عين حال محقق نسبت به بررسي ضريب پايايي پرسشنامه ها و مولفه هاي آنها با بهره گیری از ضريب آلفاي کرونباخ اقدام نمود.
پس از جمع آوري پرسشنامهها، اطلاعات مورد نظر در جدول اطلاعات کلي ثبت و با بهره گیری از کامپيوتر و نرم افزار آماري SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و نتايج آن در دو بخش روش هاي توصيفي و استنباطي گزارش شده می باشد. به مقصود آزمون فرضيههاي پژوهش و تعیین مؤلفههای معنادار در سلامت عمومی زنان باردار از همبستگي پيرسون تک متغيري و آزمون معناداري مربوط به آن، تحليل رگرسيون چندگانه به روشهايEnter وStepwise Forward ، و آزمون معناداري ضرايب همبستگي چندگانه بهره گیری شده می باشد.
مقدمه
خانواده ريشه‌دارترين و مقدس‌ترين سازمان اجتماعي می باشد که به اعتقاد جامعه‌شناسان در مقياس کل دو وظيفه توليد نسل و تعيين هويت اجتماعي فرزندان را به عهده دارد و در مقياس جزء اجتماعي کردن فرزندان و استقرار شخصيت بزرگسالان را نيز انجام مي‌دهد. از ديدگاه روانشناسي هدف ديگر خانواده معاصر، شناخت نيازهاي رواني و کوشش براي رفع اين نيازهاست. با در نظر داشتن اهميتي که جوامع امروز براي تداوم و بقاء خانواده و سلامت و سلامت عمومی افراد جامعه قائل هستند، بررسي معضلات و عواملي که منجر به زوال خانواده و روابط نامناسب زن و شوهر مي‌گردد (شوارتز وگنز، 1980، ترجمه، شهروزي 1381) از اولویت های جوامع به شمار می رود.
برآوردها نشان مي‌دهند که در هر مقطع زماني، تعداد زيادي از مردم با سلامت عمومی دچار مشکلاتي مي‌شوند که ناخواسته بر روي زندگي فردي و اجتماعي آنها تأثير گذاشته و موجب کاهش عملکرد مطلوب آنها مي‌گردد. از سلامت عمومی تعاريف زيادي به اقدام آمده که هر کدام با در نظر داشتن شرايط فرهنگي و اجتماعي هر جامعه‌اي با ديگري متفاوت می باشد. روان‌پزشکان، فردي را از لحاظ روان سالم مي‌دانند که بين رفتار و کنترل او در روبرو شدن با معضلات اجتماعي تعادل وجود داشته باشد. در تعادل و بهداشت روان، بشر به تنهايي مطرح نيست بلکه آن چیز که که مورد بحث می باشد، پديده‌هايي هستند که در اطراف او وجود دارند و بر مجموعه سيستم و نظام او اثر مي‌گذارند و از آن تأثير مي‌پذيرند (لئونارد سايم 1978، ترجمه از شاملو، 1372).
از عوامل ديگري که سلامت عمومي و جسمي را متأثر مي‌سازد، حمايت اجتماعي می باشد. بشر در طول زندگي نيازمند محيطي صميمي و نيز افرادي می باشد که حامي او باشند. بشر براي اين که سلامت و سازگاري خود را از لحاظ فيزيکي در روان‌شناختي حفظ کند، نياز به روشهاي مقابله دارد که برخي از آنها به صورت رسمي يعني توسط مؤسسات مشاوره و مراکز سلامت عمومی و بعضي ديگر از جانب خانواده، دوستان و محيط اجتماعي وي تأمين مي‌شوند و هر چه ميزان دريافت کمک بيشتر باشد، سلامت عمومی فرد بيشتر و توانايي او در مقابله و سازش با معضلات افزايش مي‌يابد (لئونارد سايم، 1978، ترجمه شاملو، 1372).
بنابراين برخورداري از سلامت عمومی به عوامل متعددي بستگي دارد که مهم‌ترين آنها احساس امنيت و خود ارزشمندي و فقدان اضطراب و افسردگي در محيط خانواده و اجتماع می باشد. افرادي که دچار مسائل و معضلات عصبي و رواني مي‌شوند، مضطرب، افسرده، بلاتکليف و بي‌هدف بوده و در خود فرو مي‌طریقه و تداوم آن موجب مشکلاتي از قبيل آشفتگي و پريشاني فکر و عدم تعادل رواني مي‌شوند. با در نظر داشتن موارد گفته شده و عنايت به تأثیر سلامت عمومي و تأثير آن بر محيط خانواده، پژوهش حاضر در زمينه ارتباط به محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار انجام مي‌گيرد. به اميد آنکه اين پژوهش زمينه‌اي براي انجام تحقيقات بيشتر و گسترده‌تر را فراهم آورد.
سلامت عمومي يکي از مقوله‌هاي مهم در مباحث روانشناسي و روانپزشکي بوده و به سبب اهميت دوره بارداري، در نظر داشتن سلامت عمومي در زنان باردار از اهميت خاصي برخوردار می باشد. بي‌ترديد عوامل متعددي بر سلامت عمومي افراد تأثيرگذارند، يکي از اصول اساسي در سلامت عمومي، شناسايي احتياجات و محرک‌هايي می باشد که به نوعي منشأ بروز رفتار و اعمال بشر هستند. احتياجات ضروري بشر زنده فقط اکسيژن، آب و غذا نيستند بلکه احتياجات رواني مانند احساس امنيت، آرامش، تعادل رواني، احساس پيشرفت و برتري همگي از اصول سلامت عمومي هستند. کارل منيجر[1] مي‌گويد: «سلامت عمومی عبارت می باشد از حداکثر سازش فرد با جهان اطرافش به طوري که شادي و برداشت مفيد و مؤثر و کامل وي را در پي داشته باشد». تودور[2] (1966: به نقل از رسولي، 80-1379) سلامت عمومی را ارتقاي عملکرد اجتماعي[3] و نداشتن علايم افسردگي[4] و اضطراب[5] تعريف کرده می باشد.
سازمان بهداشت جهاني[6] (1948: به نقل از دي ماتئو و مارتين[7]، 2002: کرتيس، ترجمه کريمي، 1380) سلامت را چنين تعريف کرده می باشد: حالت کامل سلامت جسماني، رواني و اجتماعي و نه فقط عدم حضور بيماري يا ضعف و سستي و شاخصهاي سلامتي ارائه شده در سال 2000 عبارت بوده‌اند از حرمت بشر، استقلال، مسئوليت فردي و اجتماعي، سطح سواد، اشتغال، امنيت، پاسخگو بودن مسئولين، خدمات بهداشتي و درماني که در بين 194 کشور عضو، ايران رتبه 96 را بدست آورده و در ارتباط با خدمات بهداشتي رتبه 54/1 را کسب نمود. به اين ترتيب ملاحظه مي‌گردد که موضوع سلامتي افراد تنها در بيماري جسمي اختصار نشده و به گونه عمده در چارچوب سلامت عمومي و اجتماعي قرار مي‌گيرد. اضطراب و افسردگي شايع‌ترين معضلات سلامت عمومي در جامعه هستند.
محيط خانواده[8]، عامل مهمي در تأمين نيازهاي رواني اعضاي خانواده به ويژه همسران می باشد. اين عامل در بروز اختلالات تأثیر مهمي دارد. علاوه بر تأثیر مستقل محيط خانواده در آسيب‌شناسي اختلالات رواني، تأثیر مهمي در نحوه تأثير ساير عوامل سبب شناختي دارد. به عنوان مثال، فقر در محيط خانوادگي مثبت، تأثير منفي کمتري مي‌گذارد (اسنيک[9] و همکاران، 2007).
محيط خانواده، ويژگي‌هايي همانند ميزان اتخاذ قوانين براي مديريت خانواده، قدرت تصميم‌گيري اعضاي خانواده، ميزان توجه اعضاء خانواده، سلامت عمومی و نوع تعاملات آن و توجه اعضاي خانواده به ارزش‌هاي اخلاقي، اجتماعي و فرهنگي را دربرمي‌گيرد (موس و موس، 1993).
هيچ مرحله‌اي از زندگي يک زن به اندازه دوران بارداري هيجان‌انگيزتر و شگفت‌انگيزتر نيست. در اين زمان موجود زنده در بدن مادر به وجودمي‌آيد، رشد مي‌کند و بالاخره پا به اين دنيا مي‌گذارد. در طول اين مدت بدن مادر و روحيات او دستخوش تغييراتي مي‌گردد که کاملاً بديع و يگانه می باشد (مارگارت و اسپين لاي[10]، 1998).
دوران بارداري از حساس‌ترين دوره‌هاي زندگي زنان می باشد و مهم‌ترين زمان براي بروز اختلالات خلقي و اضطراب محسوب مي‌گردد. دوره‌اي که در آن سه حوزه وسيع رواني، اجتماعي و زيستي دچار تحول مي‌گردد. متأسفانه اکثر زنان ترجيح مي‌دهند که غم و اندوه و ناراحتي خود را به تنهايي تحمل کنند، زيرا باور آنها اين می باشد که بايد خودشان را هميشه سالم نشان دهند. اغلب خانواده‌ها و دوستان آنان مشتاق بازگشت صريح زن به وضعيت قبل از بارداري، و همان سطح کارکرد قبلي خوب او هستند (کاترين و ويسنر، 2003).
در دوران بارداري جنين تحت تأثير حالات و روحيات مادر قرار دارد. سلامت عمومي و روحيات مادر نيز مي‌تواند تحت تأثير محيط خانواده قرار گيرد. مطالعات انجام شده حاکي از آن می باشد که پژوهشي درمورد ارتباط محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار انجام نشده می باشد و اين پژوهش قصد دارد ارتباط بين محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار را بررسي نمايد. پس مسئله اصلی پژوهش حاضر آن می باشد که آيا بين محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار ارتباط‌اي هست؟
سلامت عمومي مانند مفاهيمي می باشد که امروزه از اهميت ويژه‌اي برخوردار می باشد، که دايره شمول موضوعات آن هر روز فراگيرتر مي‌گردد. عدم سازش و وجود اختلالات رفتار در جوامع انساني بسيار مشهود و فراوان می باشد و در هر طبقه و صنفي و در هر گروه و جمعي، اشخاص نامتعادلي زندگي مي‌کنند. برخورداري از تعادل رواني به عوامل متعددی بستگي دارد که مهم‌ترين آنها احساس امنيت، کارآمدي و ارزشمندي، فقدان اضطراب و افسردگي، عملکرد اجتماعي بالا و سلامت و شادابي جسماني و رواني می باشد. افرادي که دچار مسائل و معضلات عصبي و رواني مي‌شوند مضطرب، افسرده، بلاتکليف، بي‌هدف و فرو رفته در خود مي‌شوند و تداوم اين اختلالات ممکن می باشد شخصيت فرد را در هم بريزد و مشکلاتي از قبيل آشفتگي و پريشاني فکر و عدم تمرکز حواس و کاهش توان يادگيري و در عملکرد فرد اختلال ايجاد گردد(علي نياکروئي، 1382).
در هزاره سوم ميلادي، به علت پيشرفت‌هاي فناوري و تأثير مثبت آن بر سلامت و کيفيت زندگي بشر، بررسي و پژوهش در مورد مسأله سلامت و عوامل تأثيرگذار بر آن مي‌تواند بسياري از گره‌هاي فرو بسته و پيچيدگي‌هاي مربوط به بيماري‌شناسي، نحوه زندگي، ارتقاء سلامت جسماني و اجتماعي را بگشايد و در شنايايي عوامل تهديدکننده سلامت عمومی راهگشا باشد (ياريان، 1387).
با در نظر داشتن مطالب مطرح شده بالا به نظر مي‌رسد اگر عوامل مؤثر بر سلامت عمومي زنان باردار شناسايي گشته و به خوبي درک شوند، کمک زيادي در جهت بهبود سلامت عمومي زنان باردار خواهد گردید. اما اگر در اين حوزه سرمايه‌گذاري انساني و مادي صورت نگيرد و سلامت عمومي زنان باردار مورد غفلت قرار گيرد معضلات بسياري مانند ناسازگاري‌هاي فردي، اجتماعي و تحصيلي گريبان‌گير آنان مي‌گردد. لذا در نظر داشتن سلامت عمومي زنان باردار از اهميت ويژه‌اي برخوردار می باشد براي رسيدن به اين هدف‌ها طرح و بررسي و همچنين برنامه‌ريزي اصولي براي تأمين سلامت عمومي در درون خانواده‌ها امري لازم می باشد. بنابراين لازم می باشد در جهت پيشگيري و ارتقاء سطح سلامت عمومی برنامه‌هاي مدرني را فراهم نموده و با اجراي اين برنامه‌ها، سلامت عمومي افراد را افزايش دهيم.
با بهره گیری از نتايج به دست آمده از اين پژوهش محيط خانواده مي‌تواند زنان باردار را آموزش داد و از طريق برنامه‌هاي رواني- تربيتي در حل معضلات سلامت عمومي آنها را در زمان بارداري ياري دهد. و نيز راهکارها و الگوهايي را براي بهبود کيفيت زندگي، افزايش رفتارهاي سازگارانه و مقابله و کنار آمدن با بسياري از عوامل تهديدکننده سلامت عمومي فراهم آورد و پيرو آن سبب تدوين و انجام برنامه‌هاي پيشگيرانه در محيط خانواده گردد. بنابراين پرداختن به چنين بررسي‌ها و اخذ اطلاعات مهم و کاربست آن در محيط خانواده مي‌تواند مانع بسياري از ناکامي‌ها، شکست‌ها و آسيب‌هاي رواني گردد.
(ممکن می باشد هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود اما در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل می باشد)
تعداد صفحه :104
قیمت : 2500تومان